วันที่ 10 ธันวาคม ของทุกปี เป็น “วันรัฐธรรมนูญ” ของประเทศไทย — วันสำคัญทางประวัติศาสตร์ ที่ให้ประชาชนได้รำลึกถึงการกำเนิดของกฎหมายสูงสุดของชาติ และตระหนักถึงบทบาทของประชาธิปไตยในบ้านเมือง วันรัฐธรรมนูญไม่ใช่เพียงวันหยุดราชการเพื่อให้เราได้พักผ่อน แต่เป็นโอกาสให้ฝึกคิดถึงคุณค่าและความรับผิดชอบของพลเมืองในสังคมประชาธิปไตย
วันรัฐธรรมนูญตรงกับวันที่ 10 ธันวาคม ซึ่งถือเป็นวันสำคัญเพราะเป็นวันที่ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 7) ได้พระราชทาน “รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรสยาม พ.ศ. 2475” ให้กับประชาชน ซึ่งเป็น รัฐธรรมนูญถาวรฉบับแรกของไทย
ความสำคัญของประชาธิปไตยและกฎหมาย
- ประชาธิปไตยหมายถึงอำนาจของประชาชน
รัฐธรรมนูญกำหนดโครงสร้างการปกครองให้ประชาชนมีส่วนร่วม — ไม่ว่าจะเป็นการเลือกตั้งผู้แทน การตรวจสอบอำนาจ หรือการมีเสรีภาพพื้นฐาน กระบวนการประชาธิปไตยจึงไม่ใช่แค่ “วาทศิลป์” แต่เป็นกลไกที่ช่วยให้เสียงของประชาชนถูกนำไปใช้อย่างเป็นรูปธรรม - กฎหมายสูงสุด = เสถียรภาพของสังคม
รัฐธรรมนูญช่วยจัดระเบียบอำนาจระหว่างสถาบันต่าง ๆ (สภา รัฐบาล ศาล ฯลฯ) และกำหนดกรอบเพื่อป้องกันการใช้อำนาจโดยพลการ เมื่อทุกคนยอมรับ “กติกา” เดียวกันแล้ว การแก้ปัญหาความขัดแย้งทางการเมืองก็สามารถใช้ช่องทางทางกฎหมายได้ มากกว่าการใช้กำลังหรือละเมิดสิทธิ - สิทธิเสรีภาพของพลเมือง
รัฐธรรมนูญมักจะรับรองสิทธิเบื้องต้นของพลเมือง เช่น เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น สิทธิในการรวมกลุ่ม หรือสิทธิความเป็นส่วนตัว เมื่อประชาชนตระหนักว่ารัฐธรรมนูญคือ “คุ้มครอง” สิทธิของตน ก็จะกล้าปกป้องสิทธิเหล่านั้น และเรียกร้องให้รัฐปฏิบัติตาม - การมีส่วนร่วมทางการเมือง
วันรัฐธรรมนูญจึงเป็นโอกาสให้คนรุ่นปัจจุบันหรือคนทั่วไปได้เรียนรู้และตระหนักถึงบทบาทของตนในระบบการเมือง — ไม่ใช่แค่การลงคะแนนเสียงเท่านั้น แต่รวมถึงการติดตาม ตรวจสอบนโยบาย หรือเรียกร้องความโปร่งใส
ประชาธิปไตย… ที่มากกว่าแค่ “การเลือกตั้ง”
วันรัฐธรรมนูญเป็นโอกาสดีที่เราจะทบทวนคำว่า “ประชาธิปไตย” ใหม่ ประชาธิปไตยที่แท้จริงไม่ได้จบลงแค่การหย่อนบัตรเลือกตั้งแล้วรออีก 4 ปี แต่ประกอบด้วยองค์ประกอบสำคัญที่ประชาชนต้องช่วยกันสร้าง:
- การมีส่วนร่วม (Participation): ประชาธิปไตยต้องการพลเมืองที่ตื่นตัว (Active Citizen) ที่ช่วยกันตรวจสอบการทำงานของรัฐ ไม่นิ่งเฉยต่อการทุจริต และกล้าส่งเสียงเพื่อความถูกต้อง
- การเคารพความเห็นต่าง (Tolerance): สังคมประชาธิปไตยคือสังคมที่คนเห็นไม่ตรงกันได้โดยไม่ต้องเกลียดชังหรือทำร้ายกัน เราเถียงกันด้วยเหตุผลภายใต้กรอบของกฎหมาย
- ความอดทนอดกลั้น: ยอมรับในกติกา หากต้องการเปลี่ยนแปลง ต้องทำผ่านกระบวนการแก้ไขรัฐธรรมนูญหรือกระบวนการทางรัฐสภา ไม่ใช่อำนาจนอกระบบ
วันรัฐธรรมนูญ 10 ธันวาคม จึงเป็นวันที่เชิญชวนให้คนไทยทุกคน หันกลับมามอง “กติกาของบ้านเมือง” (รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2560) ว่าเราเข้าใจสิทธิและหน้าที่ของตนเองดีพอหรือยัง และเราได้ทำหน้าที่ในฐานะเจ้าของอำนาจอธิปไตยอย่างสมบูรณ์แล้วหรือไม่ เพราะกฎหมายจะศักดิ์สิทธิ์ได้ ก็ต่อเมื่อประชาชนศรัทธาและช่วยกันพิทักษ์รักษามันไว้ เพื่อให้ระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข เติบโตและหยั่งรากลึกในสังคมไทยอย่างยั่งยืน
ข้อมูลจาก https://www.prd.go.th/
